Σε μια πόλη σαν την Ξάνθη, όπου η εικαστική δραστηριότητα αυξάνεται συνεχώς και σημαντικά και το έργο το ζωγραφικό γίνεται πόλος που τραβάει το ενδιαφέρον και την προσοχή ολοένα και περισσότερο, η έλλειψη μιας Πινακοθήκης ήταν περισσότερο από αισθητή. Οι δημιουργοί έψαχναν χώρους, για να παρουσιάσουν το μεράκι τους, αλλά και η αυξανόμενη, σε ποσότητα, συλλογή του Δήμου μας, έπρεπε να στεγασθεί και να προσφερθεί στο κοινό.
Στην αναζήτηση του κατάλληλου χώρου, ο Παραδοσιακός Οικισμός της Παλιάς Ξάνθης μπήκε από την πρώτη στιγμή σε προτεραιότητα. Η μοναδικότητα του αλλά και η ομορφιά του οδήγησε – και πολύ σωστά – τη Δημοτική Αρχή, υπό τον αείμνηστο Φίλιππο Αμοιρίδη, σε αναζήτηση χώρου στην περιοχή αυτή. Το αρχοντικό της οικογένειας Βασιλείου και Χρυσούλα Καλεύρα από την Κωνσταντινούπολη στη συμβολή των οδών Ορφέως και Πινδάρου ήταν πραγματικά ό,τι καλύτερο. Ένα όμορφο αρχοντικό, δεμένο κυριολεκτικά με την παλιά πόλη, έμελλε να γίνει ο χώρος όπου τα χρώματα της φύσης θα σμίγουν με τα χρώματα του χρωστήρα.
Το σπίτι αυτό χτίστηκε το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα. Κατοικήθηκε από το γιο του ιδιοκτήτη, ο οποίος το 1895, για λόγους οικογενειακούς, το χωρίζει σε δύο κατοικίες. Εγκαταλείπεται από τους ιδιοκτήτες του στη διάρκεια των Βαλκανικών πολέμων, οι οποίοι δεν θα επιστρέψουν ποτέ σ᾿αυτό. Ο Δήμος το αγοράζει το 1995 και αρχίζει η αναστήλωση του, με βασική αρχή την παραμονή της γραμμής και των στοιχείων του, στο ύφος του παραδοσιακού το μεράκι των ανθρώπων που εργάστηκαν έδωσε ένα αποτέλεσμα εντυπωσιακό.
Το 1997 γίνονται τα εγκαίνια της πρώτης στην ιστορία Πινακοθήκης του Δήμου Ξάνθης. Σ’ αυτή δίνεται το όνομα «Χρήστος Παυλίδης» προς τιμήν του Ξανθιώτη Ζωγράφου, που υπερήλικας παρίσταται στην τελετή. Παρουσιάζονται όλα τα έργα της συλλογής του Δήμου, που κατά καιρούς αποκτήθηκαν, αλλά και μια σειρά είκοσι έργων, τα οποία ο ζωγράφος Χρήστος Παυλίδης δώρισε στο Δήμο και στην Πινακοθήκη. Δύο αίθουσες στον επάνω όροφο στεγάζουν αυτήν την ομορφιά και φέρουν και το όνομα του. Γρήγορα διαπιστώθηκε ότι ο χώρος αυτός χρειάζεται βελτιώσεις. Έπρεπε να μετατραπεί από ένα όμορφο παλιό αρχοντικό σε μια σύγχρονη πινακοθήκη. Η αντιμετώπιση του θέματος έπρεπε να γίνει με σοβαρότητα και η γνώμη ανθρώπων που να γνωρίζουν το αντικείμενο ήταν παραπάνω από χρήσιμη.
Έτσι λοιπόν η νέα αρχή της Στέγης Γραμμάτων και Καλών Τεχνών του Δήμου μας, υπό την προεδρία του Δημοτικού Συμβούλου και μετέπειτα Αντιδημάρχου, κ. Νικολάου Αμπεριάδη, συγκροτεί τριμελή επιμελητεία, αποτελούμενη από τους ζωγράφους της πόλης µας Κρυωνά Σεργκενλίδη, Ιωάννη Μεννεσίδη και Άρη Κατιρτζίδη, που αργότερα πλαισιώνεται και από την Αγιογράφο, κ. Νίκη Παναγιωτίδου, Η Επιτροπή ρίχνεται στη δουλειά και υποβάλλει μελέτη πρόταση για την βελτίωση του χώρου, και συντάσσει ειδικό κανονισμό λειτουργίας. Η ανταπόκριση του Δημάρχου, κ. Μιχαήλ Στυλιανίδη ήταν άμεση και πραγματικά αμέριστη.
Το έτος 2000 ολοκληρώνονται οι εργασίες και το νέο πρόσωπο της Πινακοθήκης παρουσιάζεται στο κοινό, μέσα από μια έκθεση προσκλητήριο, όλων των ζωγράφων της περιοχής μας. Γίνεται πράξη η βασική αρχή του κανονισμού της Πινακοθήκης που είναι η αναζήτηση, η ανάδειξη και η προβολή του ντόπιου δυναμικού. Ακολουθούν Αγιογράφοι, Γλύπτες, Φωτογράφοι, Εκθέσεις Παιδικής Δημιουργίας. Οργανώνονται για πρώτη φορά στην Ξάνθη οι Μαθητικοί Περιφερειακοί Αγώνες Ζωγραφικής. Συλλογές, όπως αυτή της Βουλής των Ελλήνων, για τη Θράκη (80 χρόνια από την απελευθέρωση της Θράκης) αλλά και αξιόλογες ομαδικές και Ατομικές Εκθέσεις, δίνουν το στίγμα της Πινακοθήκης του Δήμου Ξάνθης.
Η παρουσίαση σημαντικών εκθέσεων με έργα μεγάλων Ελλήνων Δημιουργών είναι μια σοβαρή ποτιστική προσφορά, κυρίως προς τη νεολαία. της οποίας η ανταπόκριση είναι συγκινητική. Το έτος 2001, για πρώτη φορά, χρησιμοποιείται ο αύλειος χώρος για την παρουσίαση έργων ζωγραφικής από παιδιά. Το έτος 2002 η κόρη του Χρήστου Παυλίδη, Κ. Ζωή Παυλίδου – Καραφίδου, με μία γενναία χειρονομία προσφέρει τριάντα νέους πίνακες ζωγραφικής και δύο γλυπτά. Στις αίθουσες της πινακοθήκης λειτουργεί από την περίοδο 2001 – 2002 και το εικαστικό εργαστήρι σταμπωτών και μπατίκ. Το αποτέλεσμα της προσπάθειας αυτής, παρουσιάστηκε στον αύλειο χώρο την περίοδο των Γιορτών Παλιάς Πόλης 2002.
Τα έργα της Πινακοθήκης καταγράφονται και το καθένα αποκτά την ταυτότητά του (ζωγράφος, διαστάσεις είδος ζωγραφικής, προέλευση). Έτσι, δημιουργείται μια παρακαταθήκη γι’ αυτούς που θα ακολουθούσουν στο μέλλον και θα ψάχνουν στοιχεία για τον πολιτισμό μας μέσα από το παρελθόν. Η πινακοθήκη είναι το σπίτι των εικαστικών του Δήμου μας. Ανήκει στον λαό της Ξάνθης. Στους Δημότες αυτού του τόπου. Αγκαλιάστηκε και αγαπήθηκε στο μικρό διάστημα της λειτουργίας της. Ακόμη έχουν να γίνουν πολλά. Προχωρούμε με σύνεση, με αγάπη, χωρίς αποκλεισμούς. Επισκεφθείτε την.
Από το βιβλίο Συλλογές Δημοτικής Πινακοθήκης της Δημοτικής Πινακοθήκης Ξάνθης.